In Groningen valt niet aan de bevingen te ontkomen. Louis Stiller fietst in zijn boek Gasland langs de oorzaken en gevolgen van ‘Slochteren’, op zoek naar het antwoord op de vraag: hoe nu verder?
Tekst: Tom Springveld
Fotografie: Marius Hille Ris Lambers
Journalist en essayist Louis Stiller woont in Warffum, aan de rand van het bevingsgebied, of zoals hij het zelf noemt: Gasland. “Het verhaal kwam op me af en is veel groter dan je in de landelijke media ziet. Ik wilde de onderste steen boven krijgen. Hoe kan dit allemaal gebeurd zijn?”
Gasland begint met de schrijnende verhalen van getroffen Groningers. Zoals een bejaard echtpaar uit Appingedam, dat woont in een wijkje waar regelmatig bevingen voorkomen. Hun grootste wens was om het laatste deel van hun leven door te brengen in een zorgflat, maar beschadigingen maakten hun woning onverkoopbaar. “Dat vond ik zo aangrijpend”, zegt Stiller. “Die mensen kunnen geen kant meer op.” Behalve de scheuren in huizen, kerken en het imago van Groningen zal volgens hem ook het vertrouwen in de overheid en de politiek heel moeilijk te repareren zijn.
Stiller staat uitvoerig stil bij de onzichtbare krachten die Gasland in hun macht hebben. “Wie beslist bij bevingen hoeveel gas er nog gewonnen mag worden? Dat proces is grotendeels onttrokken aan de democratische rechtsgang. De beslissingsbevoegdheid ligt niet bij de Tweede Kamer of het Staatstoezicht op de Mijnen. Er zit altijd een macht achter, bestaande uit vertegenwoordigers van olie- en gasbedrijven in samenwerking met Economische Zaken.” Stiller vermoedt dat de zogenaamde ‘Maatschap’ een hoekje binnen EZ heeft waar ze bekokstoven wat er met de gaswinning gebeurt. “Ik denk dat een parlementaire enquête steeds wordt afgehouden omdat dat hoekje anders bloot komt te liggen.”
‘Het verhaal kwam op me af en is veel groter dan je in de landelijke media ziet. Ik wilde de onderste steen boven krijgen’
Verder onderzoek naar deze ondemocratische praktijken, bijvoorbeeld van journalistieke waakhond Follow The Money, juicht Stiller ten zeerste toe. Ook hoopt hij dat sleutelfiguren als premier Rutte, maar ook koning Willem-Alexander de moed op kunnen brengen om met een duidelijk plan voor de energietransitie te komen. “Zeg gewoon: dit is hét grote probleem van de komende jaren, daar gaan we met z’n allen de schouders onder zetten.”
Stiller droomt van ‘een nieuw Gasland’ met energie afkomstig van biogas en grote windmolenparken op zee die waterstof produceren, waardoor de NAM de aardgaswinning in rap tempo kan afbouwen, met een ruimhartig compensatiefonds voor gedupeerde Groningers. “De overheid moet verantwoordelijkheid nemen en erkennen dat zij debet is aan deze ramp in slow motion.”
Gasland: Nederland wordt wakker geschud
Pas met de 3,6 van Huizinge op 16 augustus 2012 kwam het gasprobleem in al zijn lelijkheid aan de oppervlakte, schrijft Louis Stiller in Gasland. Ineens was er aandacht voor de verhalen van Groningers die hun huizen en hun strijdlust langzaam zagen wegzakken. Stillers boek is een aanklacht waarin de frustratie van Groningers – en van de schrijver zelf – duidelijk doorklinkt. Door het landschap fietsend tekent hij hun verhalen op en probeert een verklaring te vinden voor de almaar toenemende moedeloosheid. Hoe heeft zoveel ondergrondse rijkdom kunnen leiden tot zoveel bovengrondse ellende? En welke rol speelden de NAM, de overheid en het geheim onderling achterkamertjesoverleg bij het gaswinningbeleid? Tot slot waagt Stiller zich met aanstekelijk optimisme aan de vraag welke rol Groningen zou moeten spelen in de huidige energietransitie. Een belangrijk boek voor iedereen die de ingewikkelde situatie in Gasland wil begrijpen.
Louis Stiller
Journalist, schrijver en docent Louis Stiller (59) schreef reisgidsen, computerboeken, essayistische verslagen en schrijfhandleidingen. In 2016 ontving hij de Groninger Persprijs voor Hoe Warffum werd wakker geschud, een in Vrij Nederland gepubliceerd verhaal over de effecten van de aardbevingen op zijn leven en dat van zijn dorpsgenoten.
Louis Stiller
Gasland: Nederland wordt wakker geschud
272 pagina’s
De Geus
€ 19,99
