In aanloop naar de Algemene Beschouwingen speelden twee ogenschijnlijk pijnlijke affaires rond het kabinet. De linkse oppositie zette vooral in op de uitspraken van minister Blok over het mislukte idee van multiculturalisme. Veel minder aandacht hadden GroenLinks, SP en PvdA voor de Dividenddeal van Rutte cum suis. Een flinke misrekening, vindt columnist Teddy C.
Tekst: Floris Müller
Prinsjesdag begint ergens halverwege de zomer. In juli en augustus is het bal rond de werkkamer van de Minister van Financiën en het torentje van de premier. Niet alleen vrienden uit de coalitie slaan dan aan het lobbyen om nog een paar miljoen bij de bewindslieden los te peuteren, om zo de eigen achterban gunstig te stemmen (toegegeven, een plusje staat wel zo leuk bij de verdediging van het kabinetsbeleid), ook de oppositie is niet weg te slaan op de grote departementen. Er is voor die laatste groep overigens weinig eer te behalen; de optelsom van de regering laat normaliter weinig ruimte voor grootse plannen van anderen dan de betrokken partijen. Tegenbegrotingen verdwijnen ongeopend in de prullenmand; ‘De minister heeft er kennis van genomen’, zo heet dat.
‘Tegenbegrotingen verdwijnen ongeopend in de prullenmand; ‘De minister heeft er kennis van genomen’, zo heet dat’
En toch zijn ze er, de hongerige tegenkrachten van Rutte-III. Is het niet om vooraf inzage te krijgen in de rekening van het kabinet dan wel om andersoortige munitie te vergaren voor tijdens het doorgaans ‘oh zo saaie cijferdebat tijdens Prinsjesdag’: de wandelgangen van de grote departementen kennen vele geheimen. Over ruzie binnen het zakenkabinet. En – zo nu en dan – over uitglijers van de dames en heren uit Vak K. Roddels horen niet in de politieke arena, zou je zeggen. Maar een beetje sappig verhaal haalt wel de kracht uit het praatje van de regeringsploeg tijdens zijn jaarlijkse verkoopshow. Helemaal wanneer het succesvol gelekt wordt naar de media, precies in de dagen vóór de Derde Dinsdag in september.
De oppositie kan wat dat betreft wel een relletje gebruiken; GroenLinks, SP en PvdA staan in het rood in de peilingen. En dat terwijl de vorige stemronde toch al niet echt een hoopgevend resultaat opleverde. Daarbij heeft de slinkse premier met zijn verbond met D66 en ChristenUnie (en het linkerdeel van CDA) de progressieve alliantie in de oppositiebankjes behoorlijk wat wind uit de zeilen genomen.
Bonnetjes en beterschap
De linkse partijen kregen hun affaire: hartje zomer publiceerde shockblog GeenStijl een uitgebreide analyse op basis van vertrouwelijke stukken waaruit blijkt dat de afschaffing van de dividendbelasting een gat in de begroting slaat van twee miljard. Twee miljard, da’s nogal wat.
Aanpassingen in de staatsbegroting horen erbij. Regeren is geen exacte wetenschap en dus kan het altijd gebeuren dat er van de kleine driehonderd miljard euro aan geraamde staatsinkomsten een bedrag bij- of afgeschreven moet worden. Vorig jaar nog liet de regering te elfder ure een flinke correctie doorvoeren omdat er minder profitabel gas uit de grond gepompt werd in Groningen, en waarbij de door aardbevingen geteisterde noorderlingen – na jaren genegeerd te zijn – eindelijk een compensatie overgemaakt zouden krijgen. Niets aan te doen, verzuchtte het parlement, en ook de oppositie, toen.
‘Het afschaffen van de winstheffing voor bedrijven echter is geen overmacht, maar een politieke keuze. Een buitengewoon ongelukkige’
Het afschaffen van de winstheffing voor bedrijven echter is geen overmacht, maar een politieke keuze. Een buitengewoon ongelukkige. Cadeautjes aan grote bedrijven liggen niet lekker, helemaal niet sinds de crisis tien jaar terug; onbegrijpelijke belastingdeals voor multinationals en postbusfirma’s zijn niet (meer) uit te leggen aan de bevolking als middel om ons land op de internationale investeringskaart te houden. Rutte kan het goed bedoeld hebben, maar zo komt het – behalve dan bij enkele ondernemers in de fractiekamer van de VVD wellicht – bij de meesten in het land niet over.
Begin dit jaar was er al behoorlijke commotie over de regeling die de premier achter gesloten deuren met zijn vrienden beklonken had. Er waren geen memo’s, sputterde Rutte voor het parlement. Géén memo’s, of nee – toch wel. Hallo, bonnetjesaffaire! Het leverde de premier een eerste echte schram op, of liever gezegd een zwerende wond, in zijn piepjonge derde kabinet. En een flinke deuk in het vertrouwen in de VVD en de samenwerkende partijen. De coalitie sukkelde tien zetels naar beneden in de wekelijkse politieke barometer. De regering, de premier voorop, beloofde beterschap. En nu twee miljard in de min. Da’s niet echt beterschap.
Afkopen van afkeer
Rutte-III is geen vriendenclub, zo veel is duidelijk. Anders dan in de eerste samenwerking met het CDA (en de PVV) of het monsterverbond met de oude aartsvijanden van de PvdA is dit kabinet geen samenwerking. Het is een zakelijke overeenkomst. Specie in de formatie is een garantie dat iedereen een deel van de belastingpoet naar eigen believen mag uitgeven; meer politie voor de VVD, een extra impuls voor de zorg in naam van de Christendemocraten en extra centjes naar het onderwijs en opvang van immigranten, met dank aan D66 en ChristenUnie. Met het aantrekken van de economie, na jaren van hand op de knip, houdt het kabinet alle betrokkenen voorlopig tevreden. Een terugval van twee miljard brengt echter alle gemaakte vriendschap in één klap in gevaar: wie gaat er inleveren en wat krijgt de partij er voor terug? De oppositie kan vrijelijk schieten.
Gek genoeg blijft het vanuit de bankjes van GroenLinks, SP en PvdA pijnlijk stil over het verlies aan inkomsten. Ja, de kopstukken reageerden. En columnisten scherpten hun pen. Er zal ongetwijfeld aan gerefereerd worden in de Algemene Beschouwingen. Maar een crisis, dat werd en is het vooralsnog niet. Waarom niet, eigenlijk? Rutte heeft nog maanden de tijd om ongestoord in de schaduw van het Binnenhof met zijn collegae tot een nieuwe begroting te komen.
Blokbusters
Je vraagt je dus af waar de oppositiepartijen zich dan in godsnaam wél mee bezighielden tijdens het reces. Met Stef Blok. En niets anders dan dat. Medio juli publiceerde actualiteitenprogramma Zembla korrelige opnamen waarop de doorgaans in-en-in-saaie minister korte metten maakt met het multiculturalisme en dat Suriname een ‘failed state’ zou zijn.
“Schandalig!”, “Ongehoord!” en “Een minister onwaardig!”. Linkse oppositiepartijen buitelden vanaf hun luxe zomeradres over elkaar heen om de VVD’er te veroordelen. Zomerkiekjes op Twitter verdwenen even naar de achtergrond door de eindeloze stroom verontwaardigde reacties. Hoe durfde hij!?
‘Linkse oppositiepartijen buitelden vanaf hun luxe zomeradres over elkaar heen om de VVD’er te veroordelen’
Het was uit zijn verband gehaald, stelde de minister, en vooral bedoeld om te prikkelen. Maar daar namen GroenLinks, SP en PvdA geen genoegen mee. Sociaaldemocraten stelden voor om de Kamer van reces terug te roepen voor een parlementaire executie. Blok was verleden tijd. Mails volgden elkaar op waarin de achterban aangespoord werd om toch vooral de straat op te gaan. Actie! Dit kunnen we ons niet laten zeggen.
Alleen, het parlement keerde niet terug. Rutte onderbrak zijn trip met ‘zeilvrienden’ niet om zijn geplaagde collega af te zien treden. Pechtold bleef in Italië en zelfs Kuzu vond een einde aan zijn Turkse zomervakantie iets te veel van het goede. Ook de mars voor multiculturalisme bleef uit. Vanwege de hoge temperaturen verkozen de meesten een middag op het strand boven een verhitte bijeenkomst op het Amsterdamse Museumplein of het Malieveld in Den Haag. Blok mocht blijven. Een excuus moest hij wel maken, tot twee keer toe.
Prioriteiten
Nog zonder op de inhoud in te gaan; multiculturalisme is de afgelopen jaren al meermaals doodverklaard, niet alleen door rechtse columnisten en politici, maar vooral ook door het volk. We geloven er niet meer in. Een verdediging van Suriname in de nationale vergadering is ook een zinloze exercitie; een land dat bestuurd wordt door een president met een gevangenisstraf van meer dan 20 jaar boven zijn hoofd wegens drugshandel en een veroordeling bij verstek wegens meervoudige moord is toch niet écht een land waar je je graag aan wilt spiegelen. Hij had het niet mogen zeggen, maar ach. Laat die hopeloos grijze minister zich ook eens van zijn meest recalcitrante kant zien.
De inzet van de linkse partijen op de affaire is een ernstige misrekening en een zinloze tijdverspilling. Het laat zien dat GroenLinks, SP en PvdA geen idee hebben van wat er in het land leeft en wat hun belangrijkste troeven zijn om het politieke establishment te bestrijden. Dat belooft wat voor bij de Algemene Beschouwingen. Of nee, toch niet. Dividenddeal, iemand?
